Aloes (Aloe L.) – rodzaj jednoliściennych sukulentów liściowych. Liczy 330–400 gatunków (różnice zależą od ujęcia systematycznego taksonów). Należą do niego formy drzewiaste, krzewiaste, byliny, niekiedy liany. Zasięg występowania roślin z tego rodzaju obejmuje Półwysep Arabski, Afrykę i Madagaskar. Aloes zwyczajny, aloes barbadoski (Aloe vera) jest to gatunek byliny pochodzący z terenów Afryki i Azji Mniejszej.
Aloes jest rośliną często uprawianą w doniczkach ale mało kto wie że ma właściwości lecznicze. Aloes jako znana i lubiana roślina w opisie, właściwościach i zastosowaniu. Na potrzeby przemysłu farmaceutycznego i zielarskiego uprawiany jest w wielu krajach na całym świecie. Odmianą głównie stosowaną w uprawach to aloes zwyczajny i aloes drzewiasty.
Aloes należy do rodzaju jednoliściennych sukulentów liściowych. Ta bylina, krzew ma zróżnicowaną wysokość. I tak np.
- Aloes zwyczajny (Aloe vera) osiąga wysokość do 60 cm.
- Aloes drzewiasty (Aloe arborescens) osiąga wysokość nawet do 5 m.
Liście, są wydłużone mięsiste, a w przypadku aloesu zwyczajnego mogą być również białoplamiste. Kwiatostan Aloesu jest zazwyczaj pomarańczowożóły a w przypadku aloesu zwyczajnego, koralowoczerwony.
Nazwa Aloesu pochodzi od arabskiego słowa „alloeh”. Nazwa funkcjonowała już w starożytnej Grecji. Słowo alóe – gorzki oraz aloedarion – przeczyszczający.
Właściwości lecznicze
Surowcem leczniczym jest sok z aloesu a dokładnie z liści o wyglądzie ciemnobrunatnej, lekko błyszczącej lub matowej masy. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 28,0% pochodnych hydroksyantracenu w przeliczeniu na barbaloinę. W zależności od zagęszczania soku uzyskuje się tzw. alonę o zróżnicowanym wyglądzie. Po szybkim odparowaniu a następnie oziębieniu otrzymuje się czarną masę o gładkim, śliskawym przełomie (tzw. alona lśniąca). Inny rodzaj uzyskuje się w procesie powolnego suszenia na słońcu. Uzyskiwany jest w ten sposób matowy surowiec leczniczy o barwie ciemnożółtej. Surowce lecznicze uzyskiwane z aloesu są często używane w dermatologii w postaci żelu, pozyskiwanego z miąższu aloesowego.
Przeczytaj również: Detoxyn.
Alona
Alona zawiera glikozydy antranoidowe, m.in. aloinę A i B. W żelu aloesowym występują wielocukry i glikoproteiny. Sok ze świeżych liści oraz miazga z liści zawierają wielocukry, glikoproteiny, antranoidy, kwasy organiczne, m.in. bursztynowy, jabłkowy, asparaginowy i ich sole, również biogenne stymulatory, a także antrazwiązki i żywice seskwiterpenowe.
Działanie
Okłady z aloesu przyspieszają gojenie się poparzeń I i II stopnia oraz odmrożeń, pomagają w niektórych chorobach skóry (np. łuszczycy), natomiast stosowany doustnie obniża poziom glukozy i lipidów we krwi u pacjentów z cukrzycą i zespołem metabolicznym. Aloes ma silne działanie przeczyszczające. Zawarte w aloesie glikozydy antranoidowe mają silne właściwości przeczyszczające wskutek drażnienia jelita grubego oraz hamowania w nim wchłaniania wody. Stosowane wyciągi wodne lub miazga ze świeżych liści działają pobudzająco na mechanizmy obronne organizmu. Najbardziej znanymi postaciami są żel aloesowy oraz sok z aloesu, które posiadają właściwości lecznicze min. przeciwzapalne, pomocne w przemianie materii, ochronne właściwości naszego organizmu. Wodny wyciąg aloesu zwyczajnego oraz sok z aloesu używany jest do leczenia ran, choroby wrzodowej, zapaleń okrężnicy, nieżytów żołądka, osłabienia wzroku, chorób skórnych i wiele innych tu nie opisanych.
Aloes stosowany jest także przy zaparciach i dolegliwościach związanych ze zmniejszonym wydzielaniem żółci. Wyciąg wodny z liści aloesu drzewiastego stosuje się np. w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych oraz zmniejszonej odporności organizmu. Zewnętrznie stosowany jest w oparzeniach, ranach, stanach zapalnych jamy ustnej oraz hemoroidach.
Przeczytaj także: Zioła na hemoroidy – Procto Vitale.
Należy unikać długotrwałego zażywania ze względu na ryzyko zapalenia nerek oraz prawdopodobnego działania kancerogennego.
Gorzki sok aloesu zwyczajnego jest wykorzystywany we współczesnej medycynie, często w postaci oleju aloesowego. Sok stosowany bezpośrednio na rany skóry bardzo przyspiesza proces gojenia. U małych dzieci niewskazane jest stosowanie okładów z aloesu w formie czystej, tzn. z części miąższu lub rośliny, gdyż może dojść do poparzenia lub nawet owrzodzenia skóry w miejscu przyłożenia rośliny. U dzieci ze względu na chłonność skóry może dojść także do zaburzenia działania przewodu pokarmowego objawiającego się nudnościami a nawet wymiotami i biegunką. Sok pozyskuje się także z aloesu uzbrojonego, Aloe perryi i innych gatunków pokrewnych. Świeże liście Aloe arborescens i innych gatunków uprawnych służą do otrzymywania wodnych wyciągów. Aloes ma silne działanie przeczyszczające, nieznaczne właściwości bakteriobójcze, wzmaga czynności żółciotwórcze. Niewielkie ilości aktywnych związków przenikają do mleka karmiących matek, działając przeczyszczająco na dzieci.
Aloes drzewiasty
Aloes drzewiasty (Aloe arborescens)
fot. Andrew Massyn
Aloes drzewiasty (Aloe arborescens Mill.) – gatunek roślin z rodziny szparagowatych z plemienia Aloideae, które dawniej wyodrębniano w randze rodziny aloesowatych. Rośnie na terenach piaszczystych i kamienistych – głównie w Afryce południowej i wschodniej oraz na Półwyspie Arabskim.
Właściwości lecznicze
Miazga z liści aloesu drzewiastego jest używana do łagodzenia bólu w przypadku zranienia, otarcia lub stłuczenia skóry, leki z liści mają charakter biostymulatorów. Wino aloesowe pomaga w leczeniu reumatyzmu oraz owrzodzeń dwunastnicy i żołądka; poprawia także odporność organizmu człowieka na różne choroby.
Przypisy
- Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Aloes_zwyczajny.
- Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Aloes_drzewiasty.
- Stevens, Peter Francis, and Hilary Davis. Angiosperm phylogeny website. St Louis, MO, USA: Missouri Botanical Garden, 2001.
- South African National Biodiversity Institute, Aloe arborescens: http://pza.sanbi.org/aloe-arborescens.
- Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.
- Sarah E. Edwards i inni, Phytopharmacy: An Evidence-Based Guide to Herbal Medicinal Products, John Wiley & Sons, 17 lutego 2015, ISBN 9781118543559.
- Volker Schulz i inni, Rational Phytotherapy: A Reference Guide for Physicians and Pharmacists, Springer Science & Business Media, 9 marca 2013, ISBN 9783662096666.
- Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- Nationa Center for Complementary and Integrative Health, Aloe Vera: https://nccih.nih.gov/health/aloevera.
Komentarze
“Aloes zwyczajny (Aloe vera)”