Witaminy

Wybierz swoją wersję językową:

Vitamins
Witaminy

Witaminy – grupa organicznych związków chemicznych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego. Dla człowieka witaminy są egzogenne – czyli organizm ich nie syntezuje sam. Dlatego muszą być dostarczane z pokarmem (najczęściej w postaci prowitamin).

Ze względu na rozpuszczalność dzielą się na :

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Do wiatmin, których rozpuszczalnikiem jest tłuszcz zaliczane są:

WITAMINASubstancjaProwitamina
witamina Aretinol (C20H29OH)

Retinol

Retinol

kwas retinowy (C20H28O2)

Kwas retinowy

Kwas retinowy

β-karoten (C40H56)

β-karoten

β-karoten

witamina Dkalcyferol
witamina D1Mieszanina (1:1) cząsteczek ergokalcyferolu z lumisterolu
witamina D2ergokalcyferol (C28H44O)

Ergokalcyferol

Ergokalcyferol

ergosterol (C28H44O)
witamina D3cholekalcyferol (C27H44O)
aktywna forma witaminy D3 – Kalcytriol (C27H44O3)

Cholekalcyferol

Cholekalcyferol

pochodna cholesterolu:
7-dehydrocholesterol (C27H44O).
witamina D422-dihydroksy ergokalcyferol (C28H46O)

22-dihydroksy ergokalcyferol

22-dihydroksy ergokalcyferol

witamina D5sitocalciferol C29H48O

Sitocalciferol

Sitocalciferol

7-dehydro sitosterol (C29H48O)
witamina Eα-Tokoferol (C29H50O2)

α-tocopherol

α-tocopherol

witamina Kfitochinon
witamina K1fitomenadion, fitonation, filochinon i inne

Fitomenadion

Fitomenadion

witamina K2menachinon-6, farnochinon

Menachinon

Menachinon

witamina K3,
witamina K4,
witamina K5

Menadion

Menadion

menadion (C11H8O2) – syntetyczna prowitamina K. Jest stosowana jako lek hemostatyczny. Znane są trzy rodzaje syntetyczne witaminy K: witamina K3, K4, K5. Chociaż naturalne witaminy K1 i K2 oraz syntetyczne K4 i K5 okazały się nietoksyczne, to forma syntetyczna K3 (Menadion) wykazała toksyczność.[13]

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Do witamin, których rozpuszczalnikiem jest woda zaliczane są[1]:

WITAMINASubstancjaUwagi
Witaminy z grupy B
Witamina B1tiamina, aneuryna
(C12H17N4OS)

Tiamina

Tiamina

Biologicznie czynna forma witaminy B1 to: Pirofosforan tiaminy (C12H19N4O7P2S). Tiamina odgrywa kluczową rolę w wytwarzaniu energii z węglowodanów. Jest zaangażowany w produkcję DNA i RNA, a także funkcji nerwów. Jej formą aktywną jest pirofosforan tiaminy – koenzym o nazwie (TPP), który bierze udział w przemianie pirogronianu do acetylokoenzymu A (CoA) w metabolizmie.
Witamina B2ryboflawina (C17H20N4O6)

Ryboflawina

Ryboflawina

 Ryboflawina bierze udział w:

  • produkcji energii w łańcuchu transportu elektronów,
  • cyklu kwasu cytrynowego,
  • jak i kataboliźmie kwasów tłuszczowych (beta-utlenianie).[6]
Witamina B3,
witamina PP
Nazwą tą określane są dwa związki:

Niacyna

Niacyna

niacyna – kwas nikotynowy (C6H5NO2, C6NH5O2)
oraz nikotynamid.  Są dwie postacie koenzymu niacyny: dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy (NAD) i fosforan dinukleotydu nikotynamidoadeninowego (NADP). Odgrywają one istotną rolę w reakcji przenoszenia energii w metabolizmie glukozy, tłuszczu i alkoholu[7]. NAD prowadzi atomy wodoru i ich elektrony podczas reakcji przemiany, w tym podczas cyklu kwasu cytrynowego w łańcuchu transportu elektronów. Koenzym NADP jest koenzymem w syntezie lipidów i kwasów nukleinowych.[8]

Witamina B5Kwas pantotenowy (C9H17NO5)

Kwas pantotenowy

Kwas pantotenowy

Kwas pantotenowy jest zaangażowany w utlenianie kwasów tłuszczowych i węglowodanów. Koenzym A, który może być syntetyzowany z kwasu pantotenowego, uczestniczy w:

  • syntezie aminokwasów,
  • kwasów tłuszczowych,
  • ketonów,
  • cholesterolu[4],
  • fosfolipidów,
  • hormonów steroidowych,
  • neuroprzekaźników (na przykład acetylocholiny) oraz przeciwciał.[5]
Witamina B6Nazwą tą określane jest 6 związków:

Fosforan pirydoksalu

Fosforan pirydoksalu

pirydoksyna (C8H11NO3), pirydoksal, pirydoksamina
oraz ich fosforany:
fosforan pirydoksyny, fosforan pirydoksalu (C8H10NO6P), fosforan pirydoksaminy. Forma aktywna 5′-fosforanu pirydoksalu (PLP) (przedstawiona na rysunku) służy jako kofaktor w wielu reakcjach enzymatycznych głównie w metabolizmie aminokwasów oraz biosyntezie neuroprzekaźników.

Witamina B7,
witamina H
biotyna (C10H16N2O3S)

Biotyna

Biotyna

Biotyna odgrywa kluczową rolę w metabolizmie lipidów, węglowodanów i białek. Jest krytycznym koenzymem czterech karboksylaz: karboksylazy acetylo-CoA, który bierze udział w syntezie kwasów tłuszczowych z octanem; CoA karboksylazy pirogronianowej zaangażowanej w glukoneogenezę; karboksylazy β-methylcrotonylu CoA, biorącego udział w metabolizmie leucyny; i karboksylazy propionylo-CoA, która bierze udział w metabolizmie energii, aminokwasów i cholesterolu.[9]
Witamina B11,
witamina B9,
witamina M,
witamina BC
kwas foliowy, folacyna
(C19H19N7O6)

Kwas foliowy

Kwas foliowy

Kwas foliowy występuje jako koenzym w postaci tetrahydrofolianu (THF), który jest zaangażowany w przenieszenie pojedynczych jednostek węgla w metabolizmie kwasów nukleinowych i aminokwasów. THF jest zaangażowany w synteze nukleotydów pirymidyny, dlatego jest potrzebny do prawidłowego podziału komórek, zwłaszcza w okresie ciąży i niemowlęctwa, które są w okresie szybkiego wzrostu. Kwas foliowy wspomaga także erytropoezę – produkcję czerwonych krwinek.[10]
Witamina B12kobalamina, cyjanokobalamina
(C63H88CoN14O14P)

Kobalamina

Kobalamina

Witamina B12 jest zaangażowany w metabolizm komórkowy węglowodanów, białek i lipidów. Jest to niezbędne do wytwarzania krwinek w szpiku kostnym, w osłonach nerwów i białek[11]. Funkcje witaminy B12 jako koenzymu metabolizmu pośredniczącego w syntezie metioniny metylokobalaminy do metylomalonylo-CoA w reakcji z adenosylcobalaminą.
Inne substancje nazywane czasem witaminami z grupy B
Witamina B8inozytol (C6H12O6)Nie jest już klasyfikowany jako witamina, gdyż jest syntetyzowany przez organizm.
Witamina B4Kiedyś określano tak cholinę (C5H14NO+) i adeninę (C5H5N5).
Witamina B10,
witamina Bx
Błędne określenie kwasu p-aminobenzoesowego (PABA – C7H7NO2)[2].
Witamina B13Nieakceptowane powszechnie określenie kwasu orotowego.
Witamina B17Dr Ernst Theodore Krebs, Jr. określał tak mieszankę amigdaliny (C20H27NO11) i jej formy zmodyfikowanej[3].
Pozostałe witaminy rozpuszczalne w wodzie
witamina Ckwas askorbinowy
(C6H8O6)

Kwas askorbinowy

Kwas askorbinowy

Kwas askorbinowy wykonuje wiele funkcji fizjologicznych w organizmie człowieka. Funkcje te obejmują: syntezę kolagenu , karnityny i neuroprzekaźników; syntezę i katabolizm tyrozyny; oraz metabolizm mikrosomów[12]. Podczas czynności biosyntezy askorbinian jest środkiem redukującym, donorem elektronów i zapobiega utlenianiu, aby zachować atomy żelaza i miedzi w stanie zredukowanym.

Najlepszy naturalny suplement diety typu multiwitamina

Multiwitamina Day&Night marki Cheers ™ Multiwitamina Day&Night marki Cheers ™ – Jednym z najbardziej wyróżniających się produktów polskiej marki Cheers jest z pewnością Multiwitamina Day&Night. Ten wyjątkowy suplement diety wyróżnia się szerokim spektrum działania oraz składem skomponowanym w postaci dwóch odrębnych formuł. Preparat multiwitaminowy Cheers to zestaw dwóch formuł – na dzień i na noc. Każda z nich zapewnia kompleksowe wsparcie organizmu, uwzględniając dobowy rytm.


Awitaminoza

Awitaminoza – całkowity brak lub znaczący niedór witamin w organizmie.  Wybrane objawy poszczególnych niedoborów:

  • Awitaminoza witaminy A prowadzi do: kurzej ślepoty, rozmiękania rogówki (keratomalacja), zespołu suchego oka (xerophtalmia).
  • Awitaminoza witaminy B1 prowadzi do choroby Beri beri.
  • Awitaminoza witaminy PP prowadzi do pelagry.
  • Awitaminoza witaminy B12 prowadzi do niedokrwistości megaloblastycznej.
  • Awitaminoza witaminy C prowadzi do szkorbutu.
  • Awitaminoza witaminy D prowadzi do krzywicy.
  • Awitaminoza witaminy K prowadzi do słabej krzepliwości krwi.

Hiperwitaminoza

Hiperwitaminoza – zespół objawów chorobowych wywołany nadmiarem witamin w organizmie, dotyczy on przede wszystkim witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K. Wybrane objawy poszczególnych nadmiarów:

  • Hiperwitaminoza witaminy A: objawia się ociężałością, osłabieniem mięśni, odwapnieniem kości, utratą apetytu, niekorzystnymi zmianami dermatologicznymi (owrzodzenia skóry, wyłysienie), krwotokami, zaburzeniami pracy serca, nerek i ośrodkowego układu nerwowego.
  • Hiperwitaminoza witaminy D: nie jest możliwe wywołanie hiperwitaminozy przy zwykłej diecie lub intensywnej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Nadmierna ilość promieni UV rozkłada witaminę D do suprasterolu zapobiegając nadprodukcji.
  • Hiperwitaminoza witaminy E: zbyt duże dawki witaminy E mogą spowodować zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, uczucie zmęczenia i osłabienia. Na szczęście przedawkowanie tej witaminy zdarza się bardzo rzadko, gdyż normalnie 60% dawki dziennej wydalane jest wraz z kałem.
  • Hiperwitaminoza witaminy B1 objawia się drżeniem mięśni i kołataniem serca, a witaminy B2 – świądem, drętwieniem kończyn oraz uczuciem palenia i kłucia.
  • Hiperwitaminoza witaminy C nie została dotychczas potwierdzona naukowo. Stosowanie tzw. megadawek witaminy C może jednak prowadzić do produkcji kamieni nerkowych.

Przypisy

  1. Witaminy B – https://pl.wikipedia.org/wiki/Witaminy_B.
  2. MedlinePlus: Para-aminobenzoic acid. U.S. National Library of Medicine, National Institutes of Health.
  3. Unproven methods of cancer management. Laetrile. „CA: A Cancer Journal for Clinicians”. 41 (3), s. 187–192, 1991. DOI: 10.3322/canjclin.41.3.187. PMID: 1902140.
  4. Pantothenic Acid – http://www.chm.bris.ac.uk/webprojects2002/schnepp/pantothenic.html.
  5. Gropper, S; Smith, J (2009). Advanced nutrition and human metabolism. Belmont, CA: Cengage Learning.
  6. „Riboflavin”. Alternative Medicine Review 13 (4): 334–340. 2008. – http://www.altmedrev.com/publications/13/4/334.pdf.
  7. Whitney, N; Rolfes, S Crowe, T Cameron-Smith, D Walsh, A (2011). Understanding Nutrition. Melbourne: Cengage Learning.
  8. National Academy of Sciences. Institute of Medicine. Food and Nutrition Board, ed. (1998). „Chapter 6 – Niacin”. Dietary Reference Intakes for Tjiamine, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin and Choline. Washington, D.C.: National Academy Press.
  9. University of Bristol (2012). „Biotin”. Retrieved 17 September 2012. – http://www.chm.bris.ac.uk/webprojects2002/schnepp/biotin.html.
  10. National Academy of Sciences. Institute of Medicine. Food and Nutrition Board, ed. (1998). „Chapter 8 – Folate”. Dietary Reference Intakes for Thiamine, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin and Choline. Washington, D.C.: National Academy Press.
  11. University of Bristol (2002). „Vitamin B12”. Retrieved 16 September 2012. – http://www.chm.bris.ac.uk/webprojects2002/schnepp/vitaminb12.html.
  12. Gropper SS, Smith JL, Grodd JL (2005). Advanced nutrition and human metabolism. Belmont, CA: Thomson Wadsworth. pp. 260–275. ISBN 0-534-55986-7.
  13. Higdon (February 2008). „Vitamin K”. Linus Pauling Institute, Oregon State University. Retrieved 12 April 2008. – http://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-K.

Autor: Eco Supplements - O nas

Redakcja portalu Eco Supplements
Jesteśmy zespołem ludzi pasjonujących się zdrowym trybem życia, odżywiania, naturalnymi suplementami diety. Współpracują z nami eksperci - osoby z wykształceniem kierunkowym związanym z odżywianiem i zastosowaniem naturalnych metod profilaktyki prozdrowotnej.

Udostępnij ten artykuł na:



Tłumaczenia

Artykuł "Witaminy" w innych wersjach językowych
 
Vitamins in English:
Vitamins